(Lexpera Blog’da yayınlanmıştır. Link için buraya tıklayınız.)
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre; anonim ve limited şirketlerde, olağan genel kurul toplantılarının her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılması gerekmektedir (TTK m.409 ve m.617). Şirketler, faaliyet dönemi olarak genellikle takvim yılını (1 Ocak – 31 Aralık) tercih etmektedir. Bu nedenle anonim ve limited şirketlerde olağan genel kurul toplantılarının genel itibariyle Mart ayı sonuna kadar yapılması gerektiği gerçeği ortaya çıkmaktadır. Koronavirüs (Covid-19) salgını ile birlikte bazı kişiler açısından sokağa çıkma yasağı ilan edilmesi, toplu aktivite ve organizasyonların yapılmasının yasaklanması, ayrıca toplu şekilde bir arada bulunulmaması ve sokağa çıkılmaması yönünde tavsiyelerin bulunması nedeniyle şirket genel kurul toplantılarının yoğunlukla gerçekleştirildiği bu dönemde şirketlerin genel kurul toplantılarının yapılması bakımından bazı soru işaretleri ortaya çıkmaktadır.
Bu çerçevede aşağıdaki soruların irdelenip cevaplanması gerekmektedir.
Türk Ticaret Kanunu’na göre anonim ve limited şirketlerde olağan genel kurul toplantısının Mart ayı sonuna kadar yapılmamasının sonucu nedir?
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) m. 409/1 ile m. 617/1 göre, olağan genel kurul toplantılarının “her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde” yapılması gerekmektedir. Aynı düzenleme 28.11.2012 tarih ve 28481 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmeliğin (Yönetmelik) 7. maddesinde de yer almaktadır. Anılan hükme göre, “Olağan genel kurul toplantısı, her hesap dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılır. Buna göre hesap dönemi takvim yılı olan şirketlerde toplantılar yılın ilk üç ayı içinde, özel hesap dönemi olan şirketlerde ise, hesap döneminin bittiği günü izleyen ilk üç ay içinde yapılır”. Sermaye Piyasası Kanunu’nda (SPK) ise bu husus ile ilgili özel bir düzenleme yoktur. SPK’ya tabi halka açık anonim şirketlerin genel kurul toplantıları da aynı şekilde TTK’daki kurala tabidir.
Anonim ve limited şirketlerin olağan genel kurul toplantılarının faaliyet döneminin sona ermesinden itibaren üç ay içinde yapılması gerektiğini belirten TTK m. 409 ile m. 617 hükümleri emredici nitelikte olmayıp, düzen hükmü olarak öngörülmüştür. Bu yüzden faaliyet döneminin sona ermesinden itibaren üç ay içinde yapılmayan olağan genel kurul toplantıları yönünden TTK’da doğrudan herhangi bir hukuki yaptırım yoktur. Ancak zamanında yapılmayan olağan genel kurul toplantısı nedeniyle (toplantının zamanında yapılmaması nedeniyle şirketin bir zararının olması halinde) genel kurulu toplantıya çağırmakla görevli organ olan yönetim kurulunun (veya limited şirketlerde müdürler kurulunun) sorumluluğu ortaya çıkabilecektir.
Bununla birlikte, Anonim ve Limited şirketlerin, Mart ayından sonraki bir tarihte genel kurul toplantısı yapması, genel kurul toplantısında alınan kararların sıhhatine/geçerli olmasına bir engel oluşturmayacaktır.
- Sonuç olarak;
Olağan genel kurul toplantısının faaliyet döneminin sona ermesinden itibaren üç ay içinde yapılması gerektiğini belirten TTK hükümleri emredici nitelikte olmayıp düzen hükmü niteliğindedir. Bu yüzden TTK hükümlerine göre; Anonim ve Limited şirketlerde olağan genel kurul toplantısının Mart ayı sonuna kadar yapılmamasının doğrudan herhangi bir hukuki yaptırımı yoktur. Ancak zamanında yapılmayan olağan genel kurul toplantısı nedeniyle (toplantının zamanında yapılmaması nedeniyle şirketin bir zararının olması halinde) genel kurulu toplantıya çağırmakla görevli organ olan yönetim/müdürler kurulunun sorumluluğu ortaya çıkabilecektir.
Koronavirüs (Covid-19) sebebiyle anonim ve limited şirketlerin 2020 yılı içerisinde yapılacak 2019 yılı olağan genel kurul toplantıları Mart ayı sonuna kadar yapılabilir mi?
Anonim ve limited şirketlerin genel kurul toplantılarına ilişkin, T.C. Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü tarafından 20.03.2020 tarihinde bir açıklama yapılmıştır. Bu açıklamaya göre;
- Yönetim kurulu tarafından daha önce toplantıya çağrılan anonim ve limited şirketlerin olağan genel kurullarının, yine yönetim kurulu tarafından alınacak bir kararla iptal edilebileceği,
- Elektronik genel kurul sistemini kullanan ve genel kurul toplantısı gerçekleştirmek isteyen şirketlerde salgının önlenmesi amacıyla asgari düzeyde pay sahibinin katılımı ile fiziki ortamda toplantı gerçekleştirilmesini teminen, pay sahiplerinin genel kurul toplantılarına fiziki ortamda katılımda bulunmaksızın elektronik ortamda katılım sağlayabilecekleri,
- Esas sözleşmelerinde kurul toplantılarının elektronik ortamda gerçekleştirilmesine imkan tanıyan hüküm bulunmayan şirketlerin, bu dönemde gerçekleştirmeyi planladıkları toplantıları “Elektronik Genel Kurul Toplantı Sistemi” üzerinden gerçekleştirebilecekleri,
ifade edilmiştir.
Bu açıklamaya göre; anonim ve limited şirketler, daha önce çağrısı yapılmış olağan veya olağanüstü genel kurul toplantılarını, yönetim/müdürler kurulu kararı ile iptal edebileceği gibi, genel kurul toplantılarını elektronik ortamda “Elektronik Genel Kurul Toplantı Sistemi” üzerinden de gerçekleştirebileceklerdir.
20.03.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 2020/3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesine istinaden ulusal ve uluslararası düzeyde açık veya kapalı alanlarda düzenlenecek her türlü bilimsel, kültürel, sanatsal ve benzeri toplantı veya aktiviteler 30.04.2020 tarihine kadar ertelendiği için, genelge uyarınca, herhangi bir toplantının yapılması mümkün olmayacak gibi bir değerlendirme ortaya çıkabilecektir. Ancak böyle bir genelgeye dayanarak anonim ve limited şirketlerde genel kurul toplantılarının kesin olarak yapılamayacağını söylemek hukuken mümkün olmayacaktır. Bu yüzden genel kurul yapmak isteyen anonim ve limited şirketler bu süre içerisinde genel kurullarını yapabilecektir. Fakat burada şu hususu da gözden kaçırmamak gerekmektedir. Yönetim kurulu (veya limited şirketlerde müdürler kurulu) usulüne uygun olarak genel kurulu toplantıya çağırır, ancak bazı pay sahipleri (sokağa çıkma yasağının veya benzer tedbirlerin kapsamına girdikleri için) genel kurula katılamayarak temsil edilemezlerse, pay sahiplerinin TTK m.446/1-b hükmüne göre iptal davası açabilecekleri göz önünde bulundurulmalıdır. Ancak burada da genel kurul kararlarının iptal edilebilmesi için genel kurula katılamayan pay sahibinin, TTK m.446/1-b’de ki aykırılıkların genel kurul kararının alınmasında etkili olduğunu ispatlaması gerekecektir. Ayrıca, şirket, pay sahibi tarafından ileri sürülen iptal sebeplerinin alınan kararları etkilemediğini kanıtladığı takdirde, kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan bir kararın iptal edilmesine engel olabilecektir[1].
Bu çerçevede değerlendirildiğinde; Koronavirüs (Covid-19) salgını kapsamında alınan tedbirler nedeniyle (sokağa çıkma yasağı veya benzer tedbirler kapsamına girdikleri için) genel kurul toplantısına bizzat katılamayacak pay sahipleri, vekalet yoluyla kendilerini genel kurul toplantısında temsil ettirebilecek ve vekaleten genel kurul toplantısına katılabileceklerdir. Bu noktada adi yazılı vekalet verilmesi için sokağa çıkılmasına gerek olmadığı gibi noter vekaleti vermek isteyenler açısından da uygulamada noterler kişilerin adreslerine gelerek vekalet düzenlemektedirler.
Öte yandan İç Ticaret Genel Müdürlüğü elektronik ortamda genel kurul yapılabileceğini belirtmiş ve elektronik ortamda yapılan genel kurul toplantılarında, ayrıca fiziken de bir toplantının yapılması gerektiğinden, Genelge uyarınca bu toplantı yasaklanmış olsa bile yukarıda belirtilen sebepler muvacehesinde genel kurulun yapılabileceği çok açıktır. Ayrıca İç Ticaret Genel Müdürlüğünün, yazısında, elektronik genel kurullarda fiziki toplantının asgari düzeyde tutulmasının sağlanması şartı getirilmesini öngörerek belirtmiş olduğumuz hususları da göz önüne aldığını belirtmek yanlış olmayacaktır. Zira genel kurul toplantısına fiziken katılmak isteyen bir pay sahibi toplantıya istediği şekilde katılabilecek, ancak katılmazsa/katılamazsa TTK m. 446/1-b hükmüne göre iptal davası açabilecektir. Ancak burada da genel kurul kararlarının iptal edilebilmesi için pay sahibinin, TTK m. 446/1-b’de sayılan aykırılıkların kararın alınmasında etkili olduğunu ispat etmesi gerekecektir.
- Sonuç olarak;
Koronavirüs (Covid-19) salgını sebebiyle Anonim ve Limited Şirketlerin 2020 yılı içerisinde yapacakları 2019 yılı olağan genel kurul toplantıları, 31 Mart’a kadar yapılabilir. Yönetim kurulu (veya limited şirketlerde müdürler kurulu) usulüne uygun olarak genel kurulu toplantıya çağırır, ancak bazı pay sahipleri (sokağa çıkma yasağının veya benzer tedbirlerin kapsamına girdikleri için) genel kurula katılamayarak temsil edilemezlerse, pay sahiplerinin TTK m. 446/1-b hükmüne göre iptal davası açabilecekleri göz önünde bulundurulmalıdır. Bu durumda genel kurulda alınan (kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına uygun) kararların iptal edilebilmesi için pay sahibinin TTK m. 446/1-b’de sayılan aykırılıkların kararın alınmasında etkili olduğunu ispat etmesi gerekmektedir.
Anonim ve Limited Şirketlerde Fiilen/Fiziki Olarak Toplantı Yapılmaksızın Elden İmza Dolaştırma Suretiyle Genel Kurul Kararları Alınabilir mi?
TTK m.617/4’e göre; limited şirketlerde fiilen toplantı yapılmaksızın diğer bir ifade ile fiziki olarak toplantı yapılmadan sirkülasyon/elden imza dolaştırma suretiyle genel kurul kararlarının alınması mümkündür. TTK m. 617/4’de, “herhangi bir ortak sözlü görüşme isteminde bulunmadıkça, genel kurul kararları, ortaklardan birinin gündem maddesi ile ilgili önerisine diğer ortakların yazılı onayları alınmak suretiyle de verilebilir. Aynı önerinin tüm ortakların onayına sunulması kararın geçerliliği için şarttır.” hükmüne yer verilerek, toplantı yapılmaksızın elden imza dolaştırma suretiyle genel kurul kararlarının alınabileceği açıkça düzenlenmiştir.
Buna karşılık, TTK’da anonim şirket genel kurul kararlarının toplantı yapılmaksızın elde imza dolaştırma suretiyle alınmasına ilişkin herhangi bir düzenleme yer almamaktadır. Ancak anonim şirketlerde fiziki olarak toplantı yapılmadan fiziki toplantı yapılmış gibi elden imza dolaştırma suretiyle bir karar alınır ve hiçbir ortak buna itiraz etmez ve dava açmazsa sonuçları itibariyle geçerli bir genel kurul toplantısı kararı alınmış olacaktır. Öte yandan anonim şirketlerde bazı genel kurul toplantılarında Bakanlık Temsilcisinin bulunması zorunludur. Dolayısıyla Bakanlık Temsilcisinin katılması gereken genel kurul toplantıları açısından bu şekilde bir uygulamaya gidilmesi mümkün değildir.
- Sonuç olarak;
TTK m.617/4’göre Limited şirketlerde elden imza dolaştırma suretiyle genel kurul kararları alınabilir. Anonim şirketlerde genel kurul kararlarının elden imza dolaştırma suretiyle alınabileceğine ilişkin TTK’da bir hüküm yoktur. Ancak anonim şirketlerde fiziki olarak toplantı yapılmadan fiziki toplantı yapılmış gibi elden imza dolaştırma suretiyle bir karar alınır ve hiçbir ortak buna itiraz etmez ve dava açmazsa (Bakanlık Temsilcisinin katılmasına gerek olmayan toplantılar açısından) sonuçları itibariyle geçerli bir genel kurul toplantısı kararı alınmış olacaktır.
Salgın Süresince Yönetim Kurulu ya da Müdürler Kurulu tarafından Genel Kurulun toplantıya çağrılması mümkün müdür? Çağrılırsa ne gibi sonuçlar ortaya çıkar?
TTK m. 410 ile m. 617’e göre; genel kurul, yönetim kurulu/müdürler kurulu tarafından toplantıya çağrılabilir. Ancak Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile her türlü toplantı yasaklandığına göre yönetim kurulu/müdürler kurulu bu görevi nasıl yerine getirecektir?
Dünya Sağlık Örgütünün 12.03.2020 tarihinde Koronavirüs (Covid-19) salgınını pandemi ilan etmesiyle birlikte T.C. Sağlık Bakanlığı da çok amaçlı tedbirler almış ve bu çerçevede birçok ilgili Bakanlıklar tarafından genelgeler yayınlanmıştır. Bu genelgelere istinaden pay sahiplerinin genel kurul toplantılarına katılamayarak kendilerini temsil ettirme imkanları bulunmadığı kabul edilse bile, yönetim kurulu/müdürler kurulunun genel kurulu toplantıya çağırmasının önünde hiçbir engel olmadığı çok açıktır.
Nitekim 16.03.2020 tarihli İçişleri Bakanlığı Genelgesinde “Sivil Toplum Kuruluşlarının (Dernek, vakıf) genel kurulları ve Sivil Toplum Kuruluşlarının eğitimler dâhil insanları toplu olarak bir araya getiren her türlü toplantı ve faaliyetleri (icra-i zorunluluk gerektiren yönetim faaliyetleri hariç) 16.03.2020 pazartesi saat 24:00 itibariyle geçici olarak ertelenecek” ifadelerine yer verilerek, bilinçli bir şekilde sermaye şirketlerinin genel kurulları kapsam dışında bırakılmıştır. Çünkü şirketler devletin ekonomik lokomotifi olduğundan şirketlerin yönetimini ve işleyişini engelleyecek her türlü olumsuzluklardan da kaçınılmak istenmiştir. Bu yüzden yönetim kurulu/müdürler kurulu tarafından genel kurulun toplantıya çağrılması mümkün olabilecektir. Ancak burada da devlet tarafından ve yetkili bakanlıklar tarafından belirlenen sosyal mesafe sınırına dikkat edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması önem arz edecektir.
Bununla birlikte, İçişleri Bakanlığı Genelgeleriyle 20 yaş altı ve 65 yaş üstü kişiler ile kronik hastalığa[2] sahip kişilerin ikametlerinden dışarı çıkmaları, açık alanlarda, parklarda dolaşmaları ve toplu ulaşım araçları ile seyahat etmeleri sınırlandırılarak sokağa çıkmaları yasaklanmıştır[3]. Görülmektedir ki, yasak kapsamına giren pay sahipleri açısından toplantıya katılamayıp kendilerini temsil ettirme sorunu ortaya çıkabilecektir. Ancak burada da toplantıya katılamayan pay sahipleri, TTK m. 425 ve 426’ye göre yazılı olarak yetkilendirilmesi şartıyla kendilerini (pay sahibi olan veya olmayan bir kişiye) temsil ettirebilecektir[4]. Tüm bunlara rağmen genel kurula katılmayan/katılamayan pay sahibinin TTK m. 446/1-b’ye göre iptal davası açabileceği göz önüne alınmalıdır. Ancak bu durumda genel kurulda alınan (kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına uygun) kararların iptal edilebilmesi için pay sahibinin TTK m. 446/1-b’de sayılan aykırılıkların kararın alınmasında etkili olduğunu ispat etmesi gerekmektedir.
Ayrıca şu hususu da değerlendirmek gerekmektedir. İç Ticaret Genel Müdürlüğü yazısında, yönetim/müdürler kurulu tarafından daha önce toplantıya çağrılan anonim ve limited şirket olağan genel kurul toplantılarının, yine yönetim/müdürler kurulu tarafından alınacak bir kararla iptal edilebileceğini belirtmiştir. Dolayısıyla İç Ticaret Genel Müdürlüğü yazısıyla, açıkça, bu dönemde, yönetim kurulu/müdürler kurulunun toplantı yapabileceğini ve karar alabileceğini kabul etmektedir.
Öte yandan üzerinde durulması gereken bir başka konu; genel kurul toplantı çağrısı yapılmaması halinde, yönetim/müdürler kurulunun sorumluluğunun olup olmayacağıdır. İç Ticaret Genel Müdürlüğü yazısına göre çağrısı yapılmış genel kurulların yönetim/müdürler kurulu tarafından iptal edilebilmesi/ertelenmesi mümkün olduğu bir yerde çağrı yapmayan yönetim/müdürler kurulu üyelerinin sorumluluğu olmayacağı açıktır. Bu yönüyle çağrı yapmayan yönetim/müdürler kurulunun sorumlu tutulması yaşanılan süreç çerçevesinde pek mümkün gözükmemektedir.
- Sonuç olarak;
Salgın süresince yönetim kurulu/müdürler kurulu tarafından genel kurulun toplantıya çağrılması mümkündür. Yönetim kurulunun/müdürler kurulunun veya genel kurulun toplanmasının ve karar almasının önünde hukuki bir engel bulunmamaktadır.
Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Anonim Şirket Yönetim Kurulu ile Limited Şirket Müdürler Kurulu Toplantılarına Etkisi Nedir?
TTK m. 1527/1’e göre, “Şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede düzenlenmiş olması şartıyla, sermaye şirketlerinde yönetim kurulu ve müdürler kurulu tamamen elektronik ortamda yapılabileceği gibi, bazı üyelerin fiziken mevcut bulundukları bir toplantıya bir kısım üyelerin elektronik ortamda katılması yoluyla da” icra edilebilecektir.
Ayrıca TTK m. 390/4’de ise, “Üyelerden hiçbiri toplantı yapılması isteminde bulunmadığı takdirde, yönetim kurulu kararları, kurul üyelerinden birinin belirli bir konuda yaptığı, karar şeklinde yazılmış önerisine, en az üye tam sayısının çoğunluğunun yazılı onayı alınmak suretiyle de” karar alınabileceğini belirtmiştir.
Cumhurbaşkanlığı genelgesi ile ertelenen veya iptal edilen toplantılar arasında yönetim kurulu ve müdürler kurulu toplantılarının da olduğunu kabul etmek pek mümkün görünmemektedir. Çünkü yönetim/müdürler kurulları şirketin günlük devam eden yönetimine ve işleyişine yönelik kararları alabilmelidir. Aksine bu kararların alınamaması büyük sorunlara yol açabilecek niteliktedir. Hatta bu kurulların toplanamaması veya karar alamaması şirketin feshi sebebi bile olabilir. 16.03.2020 tarihli İçişleri Bakanlığı Genelgesinde de “Sivil Toplum Kuruluşlarının (Dernek, vakıf) genel kurulları ve Sivil Toplum Kuruluşlarının eğitimler dâhil insanları toplu olarak bir araya getiren her türlü toplantı ve faaliyetleri (icra-i zorunluluk gerektiren yönetim faaliyetleri hariç) 16.03.2020 Pazartesi saat 24:00 itibariyle geçici olarak ertelenecek” ifadelerine yer verilerek, icra-i zorunluluk gerektiren faaliyetler kapsam dışında bırakılmıştır. Her ne kadar, bu genelge, sermaye şirketlerine doğrudan uygulanabilir olmasa da, amaca yönelik hizmeti açısından hukuka aykırı bir yönü de olmadığı açıktır. Bu yönüyle şirketin iç işleyişine yönelik kararların yönetim/müdürler kurulu tarafından alınması mümkün olabilecektir.
- Sonuç olarak;
Koronavirüs (Covid-19) salgınının anonim şirket yönetim kurulu ile limited şirket müdürler kurulu toplantılarının yapılmasına ve bu kurullarda karar alınmasına hukuki olarak herhangi bir etkisi yoktur.
Koronavirüs (Covid-19) Salgını Süresince Elektronik Genel Kurul Sistemi ile Genel Kurul yapılabilecek midir?
Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü şirketlerin iş ve işleyişlerinin sekteye uğramaması için elektronik genel kurul sistemi ile genel kurulların yapılabileceğini 20.03.2020 tarihli yazısı ile kamuoyuna duyurmuştur. Bu yazıya göre, Türk Ticaret Kanunu’nun 1527. maddesine göre, elektronik genel kurul sistemini kullanan ve genel kurul toplantısı gerçekleştirmek isteyen şirketlerde salgının önlenmesi amacıyla asgari düzeyde pay sahibinin katılımı ile fiziki ortamda toplantı gerçekleştirilmesini teminen, pay sahiplerinin genel kurul toplantılarına fiziki ortamda katılımda bulunmaksızın elektronik ortamda katılım sağlayabilecekleri belirterek, bu konuda şirketlere bu yöntem ile genel kurullarını yapmaları tavsiyesinde bulunmuştur.
Ayrıca İç Ticaret Genel Müdürlüğü’nün yazısında, “esas sözleşmelerinde genel kurul toplantılarının elektronik ortamda gerçekleştirilmesine imkan tanıyan hüküm bulunmayan şirketlerin, bu dönemde gerçekleştirmeyi planladıkları toplantıları “Elektronik Genel Kurul Toplantı Sistemi” ve “Elektronik Yönetim Kurulu Sistemi” üzerinden gerçekleştirilebilmelerine yönelik tedbir alındığı” belirtilmiş ve “Şirketlerin, bu imkandan Merkezi Kayıt Kuruluşu Anonim Şirketinden destek hizmeti almak suretiyle ve hak sahiplerine elektronik ortamda katılma imkanının sağlanması zorunluluğunu ortadan kaldırmayacak şekilde yararlanmaları gerekmekte olup, şirketlerce elektronik ortamda kurul gerçekleştirilmesine imkan tanıyan hükme ilişkin sözleşme değişikliğinin bundan sonra yapılacak ilk genel kurul toplantısında gerçekleştirilmesi imkanı tanındığı” ifade edilmiştir.
İç Ticaret Genel Müdürlüğü yukarıda belirtilen yazısı ile pay sahiplerine fiziki genel kurul toplantısı yapılması yerine, elektronik ortamda genel kurul yapılmasını tavsiye etmektedir. Ayrıca söz konusu yazıda; esas sözleşmesinde bu yönde hüküm bulunmayan şirketlerin de elektronik ortamda genel kurul toplantısı yapabileceği ancak bu hususa ilişkin esas sözleşme değişikliğinin yapılacak ilk genel kurul toplantısında görüşülerek karara bağlanması gerektiği belirtilmektedir.
Bakanlık tarafından fiziki toplantı yapılması yerine elektronik ortamda toplantı yapılması tavsiyesinde bulunulması oldukça isabetlidir. Ancak esas sözleşmelerinde elektronik ortamda genel kurul toplantısı yapılabileceğine ilişkin bir hüküm bulunmayan şirketlerin de elektronik ortamda genel kurul toplantısı yapabileceklerinin belirtilmesinin hukuki her hangi bir dayanağı bulunmamaktadır. Nitekim TTK m.1527’de anonim ve limited şirketlerin elektronik ortamda genel kurul toplantısı yapabilmeleri için esas sözleşmelerinde mutlaka bu yönde bir hüküm bulunması gerektiği açıkça düzenlenmiştir. TTK’da bu şekilde bir düzenleme yer alırken, Bakanlık veya İç Ticaret Genel Müdürlüğü bir yazı ile TTK’ya açıkça aykırı olarak esas sözleşmesinde bu yönde hüküm bulunmayan şirketlerin de genel kurul toplantılarını elektronik ortamda yapabileceklerine ilişkin bir düzenleme getiremez. Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanan yazının niteliği ve normlar hiyerarşisindeki yeri değerlendirildiğinde; Bakanlığın bu kararı TTK hükümlerine açıkça aykırıdır.
- Sonuç olarak;
Esas sözleşmesinde bu yönde hüküm bulunan şirketler elektronik genel kurul sistemi ile elektronik ortamda genel kurul toplantılarını yapılabilecektir. Buna karşın esas sözleşmesinde hüküm bulunmayan şirketler, esas sözleşmelerinde hüküm bulunmadığı sürece, elektronik ortamda genel kurul toplantısı yapamayacaklardır. Bakanlığın kararı TTK hükümlerine açıkça aykırıdır.
Tek Kişilik Anonim ve Limited Şirket Genel Kurullarında Durum Nedir?
Türk Ticaret Kanunu m. 338’e göre anonim şirketler ile m. 573’e göre limited şirketler tek ortaklı olarak kurulabilir. TTK m. 408/3 ise, “tek pay sahipli anonim şirketlerde bu pay sahibi genel kurulun tüm yetkilerine sahiptir. Tek pay sahibinin genel kurul sıfatıyla alacağı kararların geçerlilik kazanabilmeleri için yazılı olmaları şarttır” hükmünü getirmiştir. Bu hükme istinaden tek kişilik anonim şirketlerde toplantı şartı bulunmamaktadır. Tek pay sahibinin genel kurul sıfatıyla yazılı olarak aldığı bir karar, genel kurul kararı niteliğindedir. Böylelikle Cumhurbaşkanlığı ve ilgili Bakanlıkların genelgelerinde ortaya konulan toplantı yasağı tek kişilik anonim şirketler açısından hiç uygulanma alanı bulmayacaktır. Aynı şekilde TTK m. 616/3’e göre limited şirketlerde de tek pay sahibinin genel kurul sıfatıyla yazılı olarak aldığı bir karar, genel kurul kararı niteliğinde olacaktır.
Bununla birlikte anonim şirketlerde bazı genel kurul toplantılarında Bakanlık Temsilcisinin bulunması zorunludur. Dolayısıyla Bakanlık Temsilcisinin katılması gereken genel kurul toplantıları açısından bu şekilde bir uygulamaya gidilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla tek kişilik anonim şirketlerde Bakanlık Temsilcisinin katılması gereken toplantılar açısından fiili olarak genel kurul toplantısı yapılarak karar alınması gerekecektir.
- Sonuç olarak;
Tek kişilik anonim ve limited şirketlerde (Bakanlık Temsilcisinin katılmasına gerek olmayan toplantılar açısından) tek pay sahibi, genel kurul sıfatıyla yazılı olarak aldığı karar ile toplantı yapmadan genel kurul kararı alabilecektir.
Sonuç
Cumhurbaşkanlığı ve ilgili Bakanlıkların insanların toplu halde bulunduğu, bazı toplantı ve organizasyonlar için toplantı yasağı veya erteleme öngörmesine rağmen, anonim ve limited şirketlerin genel kurul toplantıları ile yönetim/müdürler kurulu toplantıları tam anlamıyla bu kapsamda değildir. Söz konusu yasak veya erteleme anonim ve limited şirket kurulları açısından ancak sınırlı olarak uygulama bulabilecek niteliktedir. Bu yüzden bu dönemde genel kurul toplantısı yapmak isteyen şirketler; yönetim/müdürler kurulu kararı alarak, pay sahiplerini genel kurul toplantısına çağırabilecek ve genel kurul toplantısı yapabileceklerdir. Ayrıca Koronavirüs (Covid-19) salgınının devam ettiği süreçte yeni bir düzenleme yapılmadığı sürece mevcut duruma göre; anonim şirketlerde yönetim kurulu veya limited şirketlerde müdürler kurulu toplanarak şirketin yönetimi ve işleyişi açısından gerekli olan kararları alabilecektir.
Öte yandan İçişleri Bakanlığı Genelgeleriyle 20 yaş altı ve 65 yaş üstü kişiler ile kronik hastalığa sahip kişilerin ikametlerinden dışarı çıkmaları, açık alanlarda, parklarda dolaşmaları ve toplu ulaşım araçları ile seyahat etmeleri sınırlandırılarak sokağa çıkmaları yasaklanmıştır. Yasak kapsamına giren pay sahipleri açısından toplantıya katılamayıp kendilerini temsil ettirme sorunu ortaya çıkabilecektir. Ancak burada da toplantıya (sokağa çıkma yasağının veya benzer tedbirlerin kapsamına girdikleri için) katılamayan pay sahipleri, TTK m. 425 ve 426’ye göre yazılı olarak yetkilendirmek şartıyla kendilerini temsil ettirebilecektir. Tüm bunlara rağmen genel kurula katılamayan pay sahibinin TTK m. 446/1-b’ye göre iptal davası açabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu durumda genel kurulda alınan (kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına uygun) kararların iptal edilebilmesi için pay sahibinin TTK m. 446/1-b’de sayılan aykırılıkların kararın alınmasında etkili olduğunu ispat etmesi gerekmektedir.
Yukarıda yer verilen bilgiler çerçevesinde oluşturulan ÖZET TABLO’yu, aşağıda, “Dipnotlar”ın ardında bulabilirsiniz.
Dipnotlar
- Moroğlu Erdoğan, Anonim Ortalıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, İstanbul 2017, s. 285. ↩︎
- Kronik akciğer hastalığı, Astım, KOAH, Kalp/Damar hastalığı, Böbrek, Hipertansiyon ve Karaciğer hastalığı olanlar ile bağışıklık sistemini bozan ilaçları kullanan kişiler. ↩︎
- İçişleri Bakanlığı Genelgesi, 22.03.2020, (https://www.icisleri.gov.tr/65-yas-ve-ustu-ile-kronik-rahatsizligi-olanlara-sokaga-cikma-yasagi-genelgesi); İçişleri Bakanlığı Genelgesi, 03.04.2020, https://www.icisleri.gov.tr/sehir-giriscikis-tebirleri-ve-yas-sinirlamasi ↩︎
- TTK m.426’da yer alan “…yazılı olarak yetkilendirilmiş kişi tarafından…” şeklindeki hükme göre; temsilcinin adi yazılı şekilde (adi yazılı vekâletnameyle) yetkilendirilmesi yeterlidir. Ancak TTK’da ki açık düzenlemeye karşılık Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları İle Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik m. 18/7’de yer alan “Halka açık olmayan şirketlerde gerek nama gerek hamiline yazılı pay senetleri sahiplerinin vekilleri vasıtasıyla toplantıda temsil edilebilmeleri için vekâletnamenin Ek-3’teki örneğe uygun olarak noter onaylı şekilde düzenlenmesi veya noter onaylı olmayan vekaletnamelerde noter huzurunda düzenlenmiş imza beyanının eklenmesi gerekir.” şeklindeki düzenleme ile Yönetmelik vekaletnameye noter şartı getirmiştir. TTK m.426’da açıkça adi yazılı şekil yeterli görüldüğü için, Yönetmelikte ki bu düzenleme, Borçlar Kanunu’nun 12. maddesi ile yine Borçlar Kanunu’nun vekâlet sözleşmesi hükümlerine ve Türk Ticaret Kanunu’na aykırılık teşkil etmektedir. ↩︎
| SORU | CEVAP | NOT |
| Anonim ve limited şirketlerde olağan genel kurul toplantılarının faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde (Mart ayı sonuna kadar) yapılması emredici bir kural mıdır? | HAYIR | Olağan genel kurul toplantısının faaliyet döneminin sona ermesinden itibaren üç ay içinde yapılması gerektiğini belirten TTK hükümleri emredici nitelikte olmayıp düzen hükmü niteliğindedir. Bu yüzden TTK hükümlerine göre; Anonim ve Limited şirketlerde olağan genel kurul toplantısının Mart ayı sonuna kadar yapılmamasının doğrudan herhangi bir hukuki yaptırımı yoktur. Ancak zamanında yapılmayan olağan genel kurul toplantısı nedeniyle (toplantının zamanında yapılmaması nedeniyle şirketin bir zararının olması halinde) genel kurulu toplantıya çağırmakla görevli organ olan yönetim/müdürler kurulunun sorumluluğu ortaya çıkabilecektir. |
| Salgın süresince yönetim kurulu, anonim şirket genel kurulunu toplantıya çağrılabilir mi? Salgın süresince müdürler kurulu, limited şirket genel kurulunu toplantıya çağrılabilir mi? | EVET | İçişleri Bakanlığı Genelgeleriyle 20 yaş altı ve 65 yaş üstü kişiler ile kronik hastalığa sahip kişilerin ikametlerinden dışarı çıkmaları, açık alanlarda, parklarda dolaşmaları ve toplu ulaşım araçları ile seyahat etmeleri sınırlandırılarak sokağa çıkmaları yasaklanmıştır. Yasak kapsamına giren pay sahipleri açısından toplantıya katılamayıp kendilerini temsil ettirme sorunu ortaya çıkabilecektir. Ancak burada da toplantıya (sokağa çıkma yasağının veya benzer tedbirlerin kapsamına girdikleri için) katılamayan pay sahipleri, TTK m. 425 ve 426’ye göre yazılı olarak yetkilendirmek şartıyla kendilerini temsil ettirebilecektir. Tüm bunlara rağmen genel kurula katılamayan pay sahibinin TTK m. 446/1-b’ye göre iptal davası açabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu durumda genel kurulda alınan (kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına uygun) kararların iptal edilebilmesi için pay sahibinin TTK m. 446/1-b’’de sayılan aykırılıkların kararın alınmasında etkili olduğunu ispat etmesi gerekmektedir. |
| Salgın süresince Anonim ve Limited şirketlerde genel kurul toplantısı yapabilir mi? | EVET | Yönetim kurulu (veya limited şirketlerde müdürler kurulu) usulüne uygun olarak genel kurulu toplantıya çağırır, ancak bazı pay sahipleri (sokağa çıkma yasağının veya benzer tedbirlerin kapsamına girdikleri için) genel kurula katılamayarak temsil edilemezlerse, pay sahiplerinin TTK m. 446/1-b’ hükmüne göre iptal davası açabilecekleri göz önünde bulundurulmalıdır. Ancak bu durumda genel kurulda alınan (kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına uygun) kararların iptal edilebilmesi için pay sahibinin TTK m. 446/1-b’’de sayılan aykırılıkların kararın alınmasında etkili olduğunu ispat etmesi gerekmektedir. |
| Salgın süresince tek kişilik anonim şirketler genel kurul kararı alabilir mi? | EVET | Tek pay sahibinin genel kurul sıfatıyla yazılı olarak aldığı bir karar, genel kurul kararı niteliğindedir. Bu nedenle Bakanlık Temsilcisinin katılmasına gerek olmayan toplantılar açısından toplantı yapılmaksızın karar alınabilecektir. |
| Salgın süresince tek kişilik limited şirketler genel kurul kararı alabilir mi? | EVET | Hukuki sorun olacak herhangi bir durum mevcut değildir. |
| Salgın süresince Anonim şirket yönetim kurulu toplantı yapabilir mi? Salgın süresince Limited şirket müdürler kurulu toplantı yapabilir mi? | EVET | Hukuki sorun olacak herhangi bir durum mevcut değildir. Ancak burada da devlet tarafından ve yetkili bakanlıklar tarafından belirlenen sosyal mesafe sınırına dikkat edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması önem arz edecektir. |
| Salgın süresince esas sözleşmesinde hüküm bulunan şirketler elektronik ortamda genel kurul toplantısı yapabilir mi? | EVET | Hukuki sorun olacak herhangi bir durum mevcut değildir. |
| Salgın süresince esas sözleşmesinde hüküm bulunmayan şirketler elektronik ortamda genel kurul toplantısı yapabilir mi? | HAYIR | Esas sözleşmesinde bu yönde hüküm bulunmayan şirketler, esas sözleşmelerinde hüküm bulunmadığı sürece, elektronik ortamda genel kurul toplantısı yapamazlar. Bakanlığın kararı TTK hükümlerine açıkça aykırıdır. |
| Anonim şirketler fiilen ve fiziki olarak genel kurul toplantısı yapmadan sirkülasyon/elden imza dolaştırma suretiyle karar alabilir mi? | HAYIR | TTK’da anonim şirketlerde elden imza dolaştırma suretiyle genel kurul toplantısı yapılabileceğine ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak anonim şirketlerde fiziki olarak toplantı yapılmadan fiziki toplantı yapılmış gibi elden imza dolaştırma suretiyle bir karar alınır ve hiçbir ortak buna itiraz etmez ve dava açmazsa (Bakanlık Temsilcisinin katılmasına gerek olmayan toplantılar açısından) sonuçları itibariyle geçerli bir genel kurul toplantısı kararı alınmış olacaktır. |
| Limited şirketler fiilen ve fiziki olarak genel kurul toplantısı yapmadan sirkülasyon/elden imza dolaştırma suretiyle karar alabilir mi? | EVET | Limited şirketlerde TTK m. 617/4’’e göre elden imza dolaştırma suretiyle genel kurul toplantısı yapılabilmektedir. Hukuki sorun olacak herhangi bir durum mevcut değildir. |
Yararlanılan Kaynaklar
Cumhurbaşkanlığı Genelgesi, 20.03.2020, (https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/CumhurbaskanligiGenelgeleri/20200320-3.pdf).
İçişleri Bakanlığı Genelgesi, 16.03.2020, (https://www.icisleri.gov.tr/81-il-valiligine-koronavirus-tedbirleri-konulu-ek-genelge-gonderildi).
İçişleri Bakanlığı Genelgesi, 22.03.2020, (https://www.icisleri.gov.tr/65-yas-ve-ustu-ile-kronik-rahatsizligi-olanlara-sokaga-cikma-yasagi-genelgesi)
İçişleri Bakanlığı Genelgesi, 03.04.2020, https://www.icisleri.gov.tr/sehir-giriscikis-tebirleri-ve-yas-sinirlamasi
İçişleri Bakanlığı Genelgesi, 05.04.2020, https://www.icisleri.gov.tr/sokaga-cikma-yasagi-bulunan-18—20-yas-arasindaki-genclerle-ilgili-istisnalar
MOROĞLU, Erdoğan, Anonim Ortalıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, İstanbul 2017.
PASLI, Ali, COVID-19 Salgınının Anonim ve Limited Ortaklık Yıllık Olağan Genel Kurul Toplantılarına Etkisi: Güncel Koşullar Sürerken Genel Kurul Kararı Alınabilir mi?, (http://www.ticaretkanunu.net/covid-19-salgininin-anonim-ve-limited-ortaklik-yillik-olagan-genel-kurul-toplantilarina-etkisi-guncel-kosullar-surerken-genel-kurul-karari-alinabilir-mi/).
PEKDİNÇER, Tamer, Yeni Coronavirüs Pandemisinin Anonim ve Limited Ortaklıkların İşleyişine Etkisi, (https://www.anadoluyakasi.net/yeni-coronavirus-pandemisinin-anonim-ve-limited-ortakliklarin-isleyisine-etkisi/).
Ticaret Bakanlığı, İç Ticaret Genel Müdürlüğü, Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarına İlişkin Açıklama, 20.03.2020, (https://icticaret.ticaret.gov.tr/haberler/sirketlerin-genel-kurul-toplantilarina-iliskin-aciklama).